Levertraan

Draisma van Valkenburg was een vooraanstaande Nederlandse producent van levertraan, opgericht in 1855 door apotheker Samuel van Valkenburg in Leeuwarden. Hij voegde de meisjesnaam van zijn moeder, Draisma, toe aan zijn eigen naam, wat resulteerde in de bedrijfsnaam Draisma van Valkenburg. 

Levertraan, rijk aan vitamine A en D, werd destijds beschouwd als essentieel voor de gezondheid, vooral voor kinderen. Het werd gewonnen uit de levers van kabeljauw, voornamelijk gevangen in de buurt van de Lofoten in Noorwegen. Door de levers met stoom te verhitten, ontstond heldere ‘stoomlevertraan’, die vervolgens in bruine of groene flessen werd verkocht. 

In 1868 verhuisde het bedrijf naar de Doelestraat in Leeuwarden, waar het tot 1974 actief bleef. In de jaren zestig nam de vraag naar levertraan af, mede door de misvatting dat het uit walvissen werd gewonnen, een beschermde diersoort. Dit leidde uiteindelijk tot de sluiting van de fabriek in 1974. 

Tegenwoordig is levertraan weer beschikbaar, vaak in de vorm van smaakloze capsules, waardoor de kenmerkende smaak wordt vermeden. Draisma gebruikt nog steeds pure levertraanolie uit kabeljauw, gevangen in de Atlantische Oceaan. 

Het voormalige fabriekspand in Leeuwarden herinnert nog steeds aan dit stukje geschiedenis. In 2018 werd een muurschildering aangebracht die verwijst naar het levertraanverleden van het gebouw. 

Voor velen roept levertraan nostalgische herinneringen op aan de tijd dat het dagelijks werd ingenomen ter bevordering van de gezondheid.