Eise Eisinga’s Planetarium
FranekerHet planetarium en meer.
Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker is het oudste werkende planetarium ter wereld. Gebouwd tussen 1774 en 1781 door de Nederlandse amateur-astronoom en wolkammer Eise Eisinga, is het planetarium een technisch meesterwerk dat nog steeds functioneert zoals het destijds werd gemaakt.
Het planetarium bevindt zich in het woonhuis van Eisinga, waar hij aan het plafond van de woonkamer een nauwkeurig model van het zonnestelsel heeft gebouwd. Dit model laat de bewegingen van de planeten rond de zon zien volgens de werkelijke tijd en stand van de planeten. Eisinga creëerde het planetarium in reactie op een gebeurtenis in 1774, toen een zeldzame stand van planeten leidde tot paniek. Mensen vreesden dat de hemellichamen met elkaar in botsing zouden komen, en Eisinga wilde met zijn model laten zien dat het zonnestelsel stabiel en voorspelbaar is.
Handgemaakt
Het planetarium werkt volledig mechanisch, aangedreven door een ingenieus systeem van tandwielen en gewichten dat achter de muren van het huis verborgen is. Elk onderdeel is met de hand gemaakt en zorgvuldig afgesteld. De nauwkeurigheid en de precisie waarmee Eisinga zijn planetarium bouwde, zijn indrukwekkend, zeker gezien de beperkte middelen en kennis die hij destijds had.
Zonnestelsel
Het Eisinga Planetarium is meer dan alleen een museumstuk; het wordt nog steeds gebruikt als educatief instrument om bezoekers te informeren over astronomie en de werking van ons zonnestelsel. Het museum biedt naast het planetarium ook tentoonstellingen over astronomie, Eisinga’s leven, en de wetenschapsgeschiedenis. Het is een prachtige plek om te bezoeken voor iedereen die geïnteresseerd is in astronomie en geschiedenis en een getuigenis van hoe wetenschap en ambacht in harmonie kunnen werken.
Het oude stadscentrum van Franeker heeft charmante grachten, historische gebouwen, en smalle straatjes. De stad heeft een aantal goed bewaarde monumenten, waaronder de Martinikerk, die dateert uit de 15e eeuw, en de indrukwekkende Waag. Verder staat Franeker bekend om de kaatssport, een traditionele Friese sport die al eeuwenlang in de stad wordt gespeeld en jaarlijks terugkomt in het kaatsfestival de PC (Permanent Comité) in augustus, een van de grootste kaatswedstrijden in Friesland. Franeker is ook omgeven door het mooie Friese platteland, waardoor het een ideale plek is voor wandelingen en fietstochten. Bezoekers kunnen genieten van de combinatie van cultuur, geschiedenis en natuur, die samen Franeker tot een bijzondere bestemming maken binnen Friesland.
