BRONS

Nijmegen, 20-09-2024.

Tijdens mijn bezoek aan het Valkhof museum te Nijmegen heb ik opnames kunnen maken van de film die gepresenteerd werd in een ruimte met spiegels; de film bevat beelden van het ambacht van brons gieten volgens het aloude procedé met was.

De a cire perdue (ook bekend als verloren-was-methode) is een oude methode voor het gieten van metalen, zoals brons. Deze techniek werd al duizenden jaren geleden gebruikt door culturen in Mesopotamië, Egypte, en later in Griekenland en Rome. Het proces is tot op de dag van vandaag populair in kunst en beeldhouwkunst, en wordt nog steeds op traditionele wijze toegepast.

Hier zijn de basisstappen van het a cire perdue-proces:

1. Model maken: De kunstenaar maakt eerst een gedetailleerd model van het gewenste object, vaak van was. Was is eenvoudig te modelleren en geeft een hoge mate van detail.
2. Kern toevoegen (optioneel): Voor grotere objecten wordt soms een kern van klei of een ander materiaal binnen het model aangebracht om materiaal te besparen en gewicht te verminderen.
3. Inpakken in gietmal: Het wassen model wordt omhuld met meerdere lagen klei, gips of een ander hittetolerant materiaal. Deze laag vormt de gietmal. De mal wordt verhit om de was te laten smelten en weg te laten lopen, waarbij er een holte achterblijft in de vorm van het oorspronkelijke model.
4. Brons gieten: Vloeibaar brons, verhit tot ongeveer 1.200°C, wordt in de holte van de mal gegoten. Het brons vult de ruimte waar de was zat.
5. Afkoelen en breken van de mal: Nadat het brons is afgekoeld en gestold, wordt de mal voorzichtig gebroken of verwijderd om het gegoten object bloot te leggen.
6. Afwerken: Het bronzen object wordt gepolijst en nabewerkt. Eventuele gietkanalen en gietnaden worden weggewerkt, en soms worden patina’s (oppervlaktekleuren) aangebracht om het kunstwerk af te maken.

Historisch gebruik en verspreiding

• Oud Egypte en Mesopotamië: De techniek werd al in het derde millennium v.Chr. toegepast voor het maken van beeldjes en religieuze objecten.
• Griekenland en Rome: In de klassieke oudheid werd de methode gebruikt om grote standbeelden te maken, zoals de beroemde bronzen beelden van Zeus en andere goden.
• Afrika (Benin-koninkrijk): In de 13e eeuw verfijnde het Benin-koninkrijk in Nigeria de techniek om prachtige bronzen sculpturen te maken, die vandaag de dag als meesterwerken worden beschouwd.

Voordelen van de a cire perdue-methode

• De techniek is zeer nauwkeurig en maakt gedetailleerde reproducties mogelijk.
• Door het gebruik van was is er veel flexibiliteit voor de kunstenaar om complexe vormen te creëren.
• Grote of ingewikkelde objecten kunnen worden gemaakt, waarbij het mogelijk is om holle beelden te produceren door het gebruik van een kern.

Deze techniek heeft door de eeuwen heen zijn waarde behouden en wordt nog steeds gebruikt door moderne kunstenaars, vaak in combinatie met nieuwe technieken en materialen.